Zelf zie je het beeld dat een ander van je heeft alleen op pasfoto's. Dat is altijd net even anders dan je gewend bent. Vooral mensen met asymmetrische trekken herkennen zich vaak moeilijk in een pasfoto.
Zo'n foto kan naar je gevoel 'slecht gelukt' zijn wanneer je vindt dat je er anders op staat dan je je in werkelijkheid voelt. Het is ook maar een momentopname, denk je dan. Dat het vooral de links-rechtsverwisseling op de foto is die zorgt voor het gevoel van vervreemding, zullen weinig mensen zich realiseren.
De True Mirror
Dat excuus van 'onechtheid' gaat niet meer op bij een spiegel die enkele jaren geleden in de handel kwam en - net als een foto - een links-rechtsverwisseling heeft. Het schept een revolutonaire manier van naar jezelf kijken.
De Amerikaanse natuurkundige John Walter construeerde met behulp van twee spiegels een spiegelbeeld waarin je jezelf ziet zoals een ander je ziet. Hij noemde zijn uitvinding de 'True Mirror'. Het spiegelbeeld liegt immers niet. Wie in deze spiegel kijkt en bijvoorbeeld met zijn rechterhand zijn haar kamt, ziet zijn spiegelbeeld hetzelfde doen, maar dan zit de rechterhand tegenover zijn eigen linkerhand, alsof er een persoon voor hem staat die hem nadoet en zijn haar kamt.
Ik kijk in de True Mirror en zie een tweelingzus. Zij lijkt niet als twee druppels water op mij maar er is een duidelijke gelijkenis. Haar hoofd staat scheef (een impressie die ik met veel andere spiegelkijkers blijk te delen) en het lukt me niet haar recht aan te kijken. Pas als ik mijn licht loensende linkeroog dichtdoe, kan mijn rechteroog mijn zus recht aankijken. Ik steek automatisch mijn rechterhand op en mijn evenbeeld doet hetzelfde, alsof wij elkaar zo dadelijk een hand gaan geven. Ik lach wat schaapachtig om deze onverwachte beweging en mijn zus doet hetzelfde. Wij worden er allebei erg vrolijk van.
Wie is meer mij?
Het effect van de True Mirror op mijn zelfbeeld is ontregelend. Ik kijk naar haar en besef: dat ben ik zoals anderen naar mij kijken. Dat ben ik maar ik ben het ook niet. Dit spiegelbeeld zal ik nooit als mijn oude vertrouwde zelf kunnen zien. Ik bezit nu twee spiegelbeelden, ieder met een eigen identiteit. Wat ben ik dan écht?
Ik besef ook dat anderen mij nooit zo hebben gezien zoals ik mezelf zie, dat zij altijd mijn tweelingzus zien en ik daarachter verborgen blijf. Alsof het gezicht een masker is dat je opzet in de confrontatie met anderen. Was het woord 'persoonlijkheid' niet afgeleid van 'persona', het masker dat Romeinse acteurs droegen om een bepaalde rol te spelen?
Ik betwijfel het of ik uit de twee beelden ooit één gezichtsbeeld en één lichaamsbeeld kan construeren. Ik moet er maar in berusten dat ik twee gezichten heb. Maar het is toch even wennen.
Klik hier om meer over de True Mirror te lezen
